Η Απόφαση του ΚΙΑΘ για το "Αναστασιάδη"

Πρακτικό αριθ. 7/ 10-6-2008

Στους Αμπελόκηπους και στο επί της οδού Ζ. Πηγής 39 προσωρινό γραφείο του ΚΙΑΘ, σήμερα 10 Ιουνίου 2008, ημέρα Τρίτη και ώρα 21:30, συνήλθε σε συνεδρίαση το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΙΑΘ, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου του. Στη συνεδρίαση πήραν μέρος οι:
1. Μπρέντας Γρηγόρης - Πρόεδρος,
2. Κούρτης Κώστας- Γεν. Γραμματέας,
3. Κατσιούρα Κατερίνα - Ταμίας,
4. Κρικέλης Κώστας - μέλος,
5. Μπακιρτζόγλου Δέσποινα μέλος και
6. Κυρίζογλου Λάζαρος -μέλος, Δήμαρχος Αμπελοκήπων.

Με αφορμή την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αμπελοκήπων για κατεδάφιση του πρώην εργοστασίου Αναστασιάδη στη συμβολή των οδών Φιλιππουπόλεως και Καλλιβούλου, τα πέντε πρώτα κατά σειρά αναφερόμενα μέλη του Δ.Σ. του ΚΙΑΘ, αφού έλαβαν υπόψη τους και τη γνωμοδότηση της Επιστημονικής Συμβούλου κας Χαράς Ανδρεΐδου, κατέθεσαν γραπτά για το θέμα αυτό την εξής άποψη:
"Καταστατική αρχή και καθήκον του ΚΙΑΘ είναι να φροντίζει για τη διάσωση, καταγραφή, μελέτη και ανάδειξη κάθε στοιχείου που παρουσιάζει ιστορικό ενδιαφέρον για την περιοχή μας. Στην κατηγορία αυτή εντάσσει και τις εργοστασιακές μονάδες. Η ευρύτερη περιοχή των Αμπελοκήπων, από τη δεκαετία του '20 ακόμη και εντεύθεν, παρουσίαζε έντονη βιομηχανική δραστηριότητα. Στην περιοχή του Δήμου Αμπελοκήπων ή στα όριά της ήταν εγκατεστημένες αρκετές εργοστασιακές μονάδες, όπως οι μύλοι Βαλτσάνη και Μπάλτα (στη Μοναστηρίου), το υφαντουργείο Πιερράκου, το κεραμοποιείο Φιλίππου, η ελαιουργία Βαλιούλη, η Εστία (εργοστάσιο γεωργικών μηχανημάτων, θερμαστρών και σιδηροκατασκευών), το υφαντουργείο των Παπαϊωαννίδη - Αναστασιάδη, το βυρσοδεψείο Χριστοφορίδη, το εργοστάσιο Χρηστίδη (μπισκοτάδικο), το χαρτοποιείο Σκούντζου και άλλα μεταγενέστερα. Στα εργοστάσια αυτά εργαζόταν μεγάλος αριθμός κατοίκων τόσο του Δήμου Αμπελοκήπων, όπως και των γειτονικών Δήμων.
Με την πάροδο των χρόνων και τον εκσυγχρονισμό της διαδικασίας παραγωγής, οι εργοστασιακές αυτές μονάδες σταμάτησαν τη λειτουργία τους και τα κτίριά τους έπεσαν σε αχρηστία και εγκαταλείφθηκαν, ώσπου στο τέλος τα περισσότερα κατεδαφίστηκαν. Μόνοι μάρτυρες της ιστορικής αυτής πτυχής του παρελθόντος στο Δήμο μας έχουν μείνει 3 παλιά εργοστάσια. To εργοστάσιο του Αναστασιάδη στην οδό Φιλιππουπόλεως, το εργοστάσιο ΤΥΠΕΞ στην οδό 28ης Οκτωβρίου και το εργοστάσιο της ΕΣΤΙΑΣ στην οδό Ελευθερίας. Και τα τρία αυτά κτιριακά σύνολα έχουν περιέλθει στη δικαιοδοσία του Δήμου Αμπελοκήπων και έχουν χαρακτηρισθεί ως κατεδαφιστέα. Ωστόσο, κατεδαφίζοντας τους τελευταίους εναπομείναντες μάρτυρες της βιομηχανικής δραστηριότητας στην περιοχή μας, καταστρέφουμε και τα τελευταία ίχνη ενός σημαντικού κεφαλαίου της ζωής στους Αμπελόκηπους κατά την περίοδο εκείνη.
Τα τρία αυτά κτηριακά συγκροτήματα δεν πρέπει να αντιμετωπισθούν απλά ως 'παλιά κτίσματα". Είναι αντιπροσωπευτικά της εποχής και της κατηγορίας τους και αποτελούν μάρτυρες και πηγές πληροφοριών του πολιτισμού και της κοινωνίας που τα δημιούργησε. Μέσα από τη σωστή ερμηνεία τους μπορούμε να αναδείξουμε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της διαμόρφωσης της ταυτότητας των Αμπελοκήπων, ως ένας δήμος της εργατικής κυρίως τάξης, που αναπτύχθηκε στις παρυφές του παλαιού πυρήνα της πόλης της Θεσσαλονίκης και γνώρισε μεγάλη δημογραφική έκρηξη κατά τις δεκαετίες του '60 και 70. Η δημογραφική έκρηξη στην περιοχή οφείλεται κυρίως στην ύπαρξη των εργοστασίων αυτών και στην επακόλουθη προσφορά εργασίας και, με τη σειρά της, η δημογραφική αυτή έκρηξη είναι υπεύθυνη για τη διαμόρφωση της εικόνας που έχει σήμερα ο Δήμος μας, χαρακτηριστικό δείγμα του οικιστικού μοντέλου της αντιπαροχής, με τις συνέπειες να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα. Μέσα από αυτό το πρίσμα οφείλουμε να εξετάσουμε την τύχη των ιστορικών αυτών δειγμάτων του παρελθόντος μας, ως μέρος της κληρονομιάς που μας έχουν αφήσει οι περασμένες γενιές και την οποία οφείλουμε να διατηρήσουμε στο παρόν και να αξιοποιήσουμε προς όφελος των επόμενων γενεών. Η διατήρηση των κτηριακών αυτών συγκροτημάτων εμπίπτει στην προσπάθεια διάσωσης της ιστορίας του Δήμου μας, που έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση τη διάσωση των υλικών καταλοίπων της. Ακολουθώντας τη σύγχρονη και ευρέως διαδεδομένη σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο μέθοδο της βιομηχανικής αρχαιολογίας, η οποία πρεσβεύει την προστασία, την ανάδειξη και την ερμηνεία της βιομηχανικής κληρονομιάς, τα κτίρια αυτά μπορούν να διατηρηθούν και να αξιοποιηθούν με ποικίλους τρόπους. Η διατήρηση τους θα γίνει με τις κατάλληλες τεχνικές επεμβάσεις, ώστε να διατηρηθεί η αρχική φόρμα και η γενικότερη εικόνα του κτιρίου. Στο τέλος θα παραδοθούν οε οποιαδήποτε χρήση κρίνει κατάλληλη για αυτά ο φορέας ο οποίος τα διαχειρίζεται.
Μια σύντομη παρουσίαση του ιστορικού του κτιρίου σε μια κατάλληλα διαμορφωμένη γωνιά του θα γνωστοποιεί στις επόμενες γενιές τις αρχικές φάσεις λειτουργίας του, την ταυτότητά
του και μαζί μ' αυτά και την ιστορία των ανθρώπων που πέρασαν από τον τόπο αυτό και άφησαν τα σημάδια τους στην ιστορία του και στην ιστορία μας".

To μέλος του Δ.Σ. και Δήμαρχος Αμπελοκήπων κος Λάζαρος Κυρίζογλου για το ίδιο θέμα κατέθεσε γραπτά την εξής άποψη:
"Ο Δήμαρχος Αμπελοκήπων και κανένας Δήμαρχος ποτέ δεν αποφασίζει μόνος του. To Δημοτικό Συμβούλιο (ΔΣ) του Δήμου αποφασίζει και ο Δήμαρχος εκτελεί τις αποφάσεις του ΔΣ σύμφωνα με το νόμο. Ας δούμε όμως τα σχετικά με το συγκεκριμένο οικόπεδο, με το ισχύον εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) του δήμου Αμπελοκήπων, την αναγκαστική απαλλοτρίωση, την απόκτηση του από το δήμο και την νομοθεσία.
To συγκεκριμένο οικόπεδο είναι εμβαδού 1463,40 τ.μ. Σήμερα είναι ιδιοκτησία του Δήμου Αμπελοκήπων. Αγοράσθηκε με τη διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης (με δικαστική απόφαση) με το ποσό 1.264.827,39 ευρώ (με δάνειο που έκανε ο δήμος Αμπελοκήπων). Σύμφωνα με το νομίμως εγκεκριμένο Γ.Π.Σ. του Δήμου Αμπελοκήπων είναι χαρακτηρισμένο (ΔΠ/ΠΜ/2523/23.01.1985, ΦΕΚ 183Δ785 Απόφ. Νομάρχη Θεσσαλονίκης, επαναχαρακτηρίσθηκε Αποφ. 3841/11-2-2000 Γεν.Γραμ. Περιφέρειας ΦΕΚ 960 Δ'29/12/200) για ανέγερση ΚΑΠΗ και για τον σκοπό αυτό άλλωστε αγοράσθηκε σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση. Αν δεν υλοποιηθεί ο σκοπός της δικαστικής απόφασης δηλαδή αν δεν γίνει εκεί μεταξύ των άλλων χρήσεων που θα αποφασίσει το Δ.Σ. του Δήμου και ΚΑΠΗ, διατρέχουμε τον κίνδυνο να ανατραπεί η δικαστική απόφαση και να χαθεί το οικόπεδο, πράγμα το οποίο ούτε θα επιτρέψουμε να γίνει ποτέ ούτε κανείς το επιθυμεί. Με αγώνες και ιδρώτα το αποκτήσαμε. To κτίριο (παλιό κλωστήριο Αναστασιάδη) είναι σαθρό στην τοιχοποιία του. Δεν πρόκειται για κτίριο που εσωτερικά ή εξωτερικά παρουσιάζει κάποιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. To αντίθετο μάλιστα. Πρόκειται για ένα κοινό, ορθογωνίου σχήματος κτίριο, σε στυλ κιβωτίου, αρχιτεκτονικά απόλυτα αδιάφορο έως αντιαισθητικό. Μία επιτόπια επίσκεψη πείθει εύκολα οποιονδήποτε για την αλήθεια των ανωτέρω. Μόνο ο σκελετός του (κολώνες) από μπετόν αρμέ είναι γερός.
Σε περίπτωση συντήρησής του θα απαιτηθούν περισσότερα χρήματα από όσα αν κατασκευασθεί καινούργιο κτίριο. Είναι αυτονόητο ότι η όποια μνήμη (μηχανή κλωστοϋφαντουργική, όψη πρώην εργοστασίου στην οικοδομή που θα κατασκευαστεί κλπ) θα διατηρηθεί. Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου θα κατεδαφισθεί το κτίσμα, όπως κατεδαφίσθηκαν εσωτερικά στην αυλή και οι άλλες βρώμικες και σε αποσύνθεση ευρισκόμενες κατασκευές. Θα καθαριστεί το οικόπεδο και θα ευπρεπισθεί. Θα χρησιμοποιηθεί σε πρώτη φάση ως χώρος στάθμευσης, όσο καιρό θα κατασκευάζεται το υπόγειο πάρκιγκ τριών ορόφων στο "ΦΙΛΙΠΠΟΥ".
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το κυκλοφοριακό (κίνηση - στάθμευση οχημάτων) είναι μεγαλύτερο, το μεγαλύτερο πια, πρόβλημα όλων των μεγάλων πόλεων και συνεπώς και των Αμπελοκήπων. Με την συντήρηση και αναπαλαίωση του 1ου Δημ. Σχολείου Αμπελοκήπων, της βιβλιοθήκης (πρώην κατοικία Φιλίππου), του κτιρίου του παλαιού Α' ΚΑΠΗ (Γ.Γεννηματά & Καλλιθέας) έχουμε αποδείξει ως διοίκηση τις μεγάλες ευαισθησίες μας για τη διατήρηση της ιστορίας του τόπου μέσω της συντήρησης κτιρίων που έχουν ιστορικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. To ίδιο θα κάνουμε και με τα στρατιωτικά κτίρια στο Στρατόπεδο Μ.Αλεξάνδρου (θάλαμοι οπλιτών, διοικητήρια, τολ κ.λ.π.) για χρήσεις πολιτισμού.
To συγκεκριμένο οικόπεδο, ευρισκόμενο στο κέντρο του Εμπορικού Κέντρου των Αμπελοκήπων είναι το μοναδικό μεγάλης αξίας περιουσιακό στοιχείο του Δήμου. Είναι καιρός νομίζω να αξιοποιηθεί έτσι ώστε και ο σκοπός της απαλλοτρίωσης να ικανοποιηθεί (κάποιος χώρος για ΚΑΠΗ) και ο δήμος να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία με έσοδα. Δεν μπορεί συνεχώς να κατασκευάζουμε κτίρια - έργα - χρήσεις κ,λ.π. δαπανώντας χρήματα, χωρίς να έχουμε έσοδα από πουθενά. Αυτό είναι μια σκέψη μου. To Δημοτικό Συμβούλιο ως κυρίαρχο όργανο στον πρέποντα χρόνο θα αποφασίσει και γι' αυτό, δηλαδή για το τι ακριβώς θα γίνει. Εγώ ως δήμαρχος θα εκτελέσω όπως από το νόμο υποχρεούμαι την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου".
Ο Δήμαρχος Αμπελοκήπων
Λάζαρος Κυρίζογλου

Ύστερα από συζήτηση που ακολούθησε πάνω στις δύο αυτές απόψεις, όλα τα μέλη αποφάσισαν ομόφωνα ότι ή όποια παρέμβαση γίνει στο κτίριο Αναστασιάδη θα πρέπει να κατατείνει ώστε να διατηρηθεί η αρχική φόρμα και η γενικότερη εικόνα του κτιρίου και να διαφυλαχθεί η ιστορική μνήμη (κλωστοϋφαντουργική μηχανή, όψη πρώην εργοστασίου κλπ).